مرکز چند روز دیگر آب دارد؟ - فارس کلوب

به گزارش فارس کلوب، شاید بارندگی های 2 روز گذشته خیال جبران کمبود آب مرکز را تقویت نموده باشد، اما به واقع شرایط وخیم تر از آن است که بتوان به این بارش ها دلخوش بود. شرایط ذخایر سد ها مناسب نیست و اگر فکری به حال مصرف نگردد، ممکن است سیاست ها به سمت تصمیمات سخت در شرایط بحران کشیده گردد.

به گزارش هم میهن، امسال وارد سومین سال خشکسالی شدید شده ایم. مقدار بارش های پاییز 60 درصد کمتر از پاییز سال قبل و بسیار کمتر از پیش بینی ها بود. حجم ذخایر پنج سدی که تهران را تعذیه می نمایند، به 300 میلیون مترمکعب کاهش یافته که همه این مقدار هم قابل استحصال نیست.

هم اکنون وزارت نیرو برای تامین آب مورد احتیاج مرکز چاه هایی که پیش تر در اختیار کشاورزان قرار داشت را وارد مدار نموده و از آب اختلاطی پنج سد و چاه های موجود، احتیاج تهران را تامین می نماید. بیش از سه میلیون مترمکعب احتیاج روزانه تهران است که بیش از یک میلیون مترمکعب آن از چاه ها برداشت می گردد.

این تصمیم برای کوتاه مدت گرفته شده، به امید آنکه از یک طرف بارندگی ها بیشتر گردد و از طرف دیگر، مشترکان، کمتر مصرف نمایند. در صورتی که این 2 شرط محقق نگردد، فشار بیشتر به منابع آب زیرزمینی خطرات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.

چاه ها آلوده است؟

شرایط سد های تهران خوب نیست و بارش ها یاری زیادی نکرد. امید وجود دارد که در ادامه ماه آذر و در دی ماه بارندگی ها به شکلی تداوم داشته باشد که بخشی از منابع سد ها بازگردد. چراکه بخش قابل توجه تامین، لازم است از محل آب های سطحی باشد.

برداشت از آب زیرزمینی تا سطح تعیینی امکان پذیر است و نمی توان آب زیرزمینی را به طور کامل جایگزین آب سطحی کرد. نمی توانیم هر زمان احتیاج داشتیم، از آب زیرزمینی برداشت کنیم و انتظار داشته باشیم سطح آن افت پیدا نکند.

در کنار خطرات ناشی از افت آب های زیرزمینی، بحث آلودگی آب چاه ها نیز مطرح است. اینکه این آب ها مقدار زیادی نیترات دارد و این نگرانی وجود دارد که مقدار آن در آب شرب باعث مسائلی برای سلامت مصرف نمایندگان گردد.

مصرف بیش از حد نیترات و نیتریت باعث اکسیدشدن آهن در گلبول های بدن انسان شده و در نهایت گلبول ها نمی توانند اکسیژن را با خود حمل نمایند. این کمبود و فقدان اکسیژن، باعث مرگ سلول ها می گردد. بالا بودن نیترات باعث ایجاد ترکیباتی در بدن می گردد که نیتروز نامیده می شوند. برخی از این ترکیبات سرطان زا هستند، اما برخی دیگر خطر ابتلا به سرطان ندارند.

با وجود این نگرانی، اما یک منبع آگاه به حساسیت بالای اداره آب و فاضلاب در کیفیت آب اشاره نموده و می گوید: با توجه به حضور وزارت بهداشت به عنوان دستگاه ناظر، کیفیت آبی که به عنوان شرب در اختیار مصرف نمایندگان قرار می گیرد از سطح مطلوبی برخوردار است. استانداردی در بحث آب شرب با عنوان 1053 وجود دارد که باید حتما آب شربی که به لوله ها انتقال پیدا می نماید، از این استاندارد برخوردار باشد.

اگرچه برخی از چاه های تهران نیتراته است، اما در مورد مقدار آلایندگی آن ها از سوی برخی افراد یا نهاد ها بزرگ نمایی شده است. اگر اطلاع رسانی صورت گیرد که مادران باردار و نوزادان زیر 6 ماه از این آب استفاده ننمایند؛ مصرف برای باقی افراد خالی از اشکال است. استاندارد مقدار نیترات در آب، 50 میلی گرم در لیتر است، اما تا 100 میلی گرم در لیتر نیز نمی تواند مسئله ای برای افراد ایجاد کند.

کمااینکه اداره آب و فاضلاب استاندارد 50 را نیز رعایت می نماید. در برخی منطقه ها که مقدار نیترات از این مقدار بیشتر است، با اختلاط آب چاه و آب های سطحی مقدار نیترات موجود کاهش می یابد و به سطح استاندارد می رسد. در حال حاضر می توان تاکید نمود که نیترات موجود در آب تهران به هیچ وجه بیشتر از سطح استاندارد نیست. در گذشته مقدار آن 20 تا 30 میلی گرم در لیتر بود. امروز به علت برداشت بیشتر از منابع زیرزمینی پنج واحد بیشتر شده، ولی تا سقف مقدار تعیین در استاندارد ها هنوز فاصله دارد.

خطر اصلی چیست؟

او با تاکید بر اینکه هیچ نگرانی ای بابت آلودگی در آب وجود ندارد، شرح می دهد: موضوع نگران نماینده حجم آب برداشتی از منابع زیرزمینی ست. در حال حاضر سعی می گردد فشار زیادی بر آب های زیرزمینی وارد نگردد. هرچند برداشت صورت می گیرد، اما این برداشت طی سال های گذشته همیشه صورت می گرفته است. ما از حوضه های مجاور به تهران آب می آوریم. خود تهران منابع آبی کافی ندارد و از اطراف آب مورداحتیاج را تامین می نماید. هر سال بخشی از ورودی آب های سطحی وارد مدار تصفیه و به عنوان شرب استفاده می گردد و بخشی وارد منابع زیرزمینی شده و به مصارفی مانند کشاورزی می رسد. امروز که ذخایر سد ها کاهش یافته، آب هایی که برای مصارف کشاورزی استفاده می شدند را وارد مدار نموده ایم. البته کشاورزان زمستان مصرف آب ندارند و تابستان از آب های زیرزمینی استفاده می نمایند، اما ما دائم در حال برداشت هستیم.

او ادامه می دهد: در همدان نیز هنگام بحران آبی چند وقت پیش همین کار انجام شد. وقتی همدان دچار کمبود آب شد، چاه های کشاورزی را به خط شهری متصل کردیم تا زمانی که مجدد ورودی سد افزایش یافت. امروز مخلوط آب سطحی و آب چاه در همدان به مشترکان داده می گردد. در تهران هم آب به صورت اختلاطی تامین می گردد، اما تهران به قدری وسعت دارد و مقدار احتیاجش زیاد است که با 10 یا 20 چاه مشکل کمبودش رفع نمی گردد؛ لذا در این زمینه دچار مضیقه هایی هستیم.

او در مورد خطر فرونشست با ادامه برداشت آب های زیرزمینی نیز می افزاید: در حال حاضر مقدار برداشت به مقدار ای است که خطر فرونشست را در پی ندارد. ضمن آنکه این برنامه ها نیز کوتاه مدت است و در بلندمدت قرار نیست برداشت از آب زیرزمینی ادامه داشته باشد. برنامه این است که با افزایش بارندگی ها، سیستم به روال قبل بازگردد؛ بنابراین به افزایش برداشت از چاه ها فکر نمی گردد و اصلا قابل فکر کردن هم نیست. اگر از بحران کنونی عبور کنیم و مردم با صرفه جویی مصرف را مدیریت نمایند؛ انتظار این است که با افزایش بارندگی ها مجدد آب های سطحی جایگزین آب های زیرزمینی گردد.

این کارشناس ابراز امیدواری می نماید که روز های پربارش از راه برسد. به گفته او هواشناسی پیش بینی نموده که زمستان خوبی داشته باشیم. در صورتی که این پیش بینی محقق گردد، از بحران عبور خواهیم کرد. اگر بخواهیم در فاز برداشت آب زیرزمینی بمانیم و این تبدیل به عادت گردد، به زودی منابع زیرزمینی به اتمام خواهند رسید و آبی برای برداشت باقی نخواهد ماند.

ذخایر تهران تا دی ماه به اتمام می رسد؟

او درباره خبر اتمام منابع آبی تهران تا دی ماه نیز اظهار می نماید: برخی تخمین های اشتباهی را عنوان می نمایند. به طور مثال با حجم 300 میلیون مترمکعبی آب سد ها و مصرف روزانه سه میلیون مترمکعبی می گویند تهران 100 روز بیشتر آب ندارد. در صورتی که این تخمین اشتباه است. ما در سد ها کنار خروجی روزانه، ورودی روزانه نیز داریم. مثلا 10 مترمکعب در ثانیه حجم ورودی و 15 مترمکعب در ثانیه حجم خروجی آب است؛ بنابراین نمی توان گفت مقدار حجم ذخایر ثابت است و با برداشت روزانه به زودی تمام می گردد. آنچه باید محاسبه گردد، اختلاف بین مقدار ورودی و خروجی سدهاست.

نکته دوم اینکه کل سه تا 3.5 میلیون مترمکعب آب خروجی در روز از سد ها تامین نشده و منابع زیرزمینی هم به آن اضافه می گردد؛ لذا خروجی با کم کردن حجم برداشت و حذف مصارف کشاورزی تا حد زیادی کنترل شده است. این را هم باید در نظر داشت که اگر حجم ذخایر 300 میلیون مترمکعب تخمین زده می گردد، کل این مقدار قابل برداشت نیست. بسته به نوع سازه سد، کجا قرار گرفتن دریچه ها و خاکی یا بتنی بودن آن، مقدار استحصال آب فرق دارد.

مصرف را مدیریت کنیم

در شرایط بحران آبی، مدیریت مصرف لازم است. مردم در تهران بی محابا آب مصرف می نمایند. شرایط مصرف آب در منطقه ها شهری استان تهران در مقایسه با دیگر استان ها تفاوت معناداری دارد و بر اساس آمار ها در سال 1400 یعنی سال گذشته، 49 درصد خانوار های شهری استان تهران که حدود 5/2 میلیون خانوار را تشکیل می دهند، تا دوبرابر الگو آب مصرف نموده و 58 درصد مصرف آب یعنی 575 میلیون مترمکعب و 58 درصد آب بهای پرداختی به آن ها تعلق داشته است.

در این میان، چهار درصد خانوار های شهری استان تهران نیز که 190 هزار خانوار را تشکیل می دهند، با مصرف بیش از دو برابر الگو به عنوان مشترکان بدمصرف، هشت درصد آب شرب کل استان تهران یعنی 81 میلیون مترمکعب را استفاده نموده و مشمول پرداخت 23 درصد آب بهای شرب خانگی شهری شده اند.

بین مصرف نمایندگان تنها 47 درصد خانوار های شهری استان تهران در حد الگو آب مصرف نموده اند. به همین علت 33 درصد آب مصرفی شرب خانگی حوزه شهری استان تهران یعنی 325 میلیون مترمکعب متعلق به این گروه بوده، این در حالی است که به علت مصرف بهینه آب، 19 درصد آب بهای پرداختی به آن ها تعلق دارد.

نگاه مدیر 1

مدیر دفتر بهره برداری از تاسیسات آب استان تهران:

امیدواریم از بحـران عبور کنیم

بارندگی ها به شدت کاهش داشته است و این خشکی هوا، سد ها را در مضیقه قرار داده است. علی اکبر ملکوتی مدیر دفتر بهره برداری از تاسیسات آب استان تهران به بارندگی 15 میلی متری از ابتدای مهر تا 12 آذر اشاره نمود و گفت این مقدار بارندگی اصلا عددی در تامین ذخایر حساب نمی گردد. او با اشاره به پیش بینی های هواشناسی ابراز امیدواری می نماید در ماه های پیش رو، ورودی سد ها افزایش یابد و از بحران کمبود آب در مرکز عبور کنیم.

در ماه های گذشته هشدار مکرر درباره ذخایر آب تهران از سوی مسئولان داده شده است. شرایط منابع تا چه مقدار بحرانی ست و آیا احتمال جیره بندی وجود دارد؟

همه ما در جریان هستیم که خشکسالی ها برای سومین سال است که در حوضه آبریز و شهر تهران جریان دارد. همین مساله سبب شده مقدار بارش ها نسبت به سنوات قبل به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا کند. به طوری که در آذر امسال نسبت به آذر سال گذشته، بارندگی ها 82 درصد کاهش یافته است. در مقایسه با دوره بلندمدت نیز این افت تا 95 درصد برآورد می گردد.

از ابتدای مهر در مقایسه با سال گذشته نیز 60 درصد کاهش بارندگی را شاهد بودیم که در مقایسه با دوره بلندمدت، این مقدار افت به 70 درصد می رسد.

همین مساله باعث شده حجم آبی که در پشت سد ها داریم، به مقدار 85 میلیون متر مکعب نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کند. استمرار خشکسالی در سه سال گذشته باعث شده از حجم ذخیره آب استفاده کنیم.

ذخایر آب هم بسیار محدود است. در صورتی که صرفه جویی در مصرف آب صورت نگیرد، با مشکل روبرو خواهیم شد. چراکه منابع آب مانند برق و گاز قابل انتقال از سایر منطقه ها به تهران نیست.

امسال که در خشکسالی واقع شدیم، لازم است الگوی رفتاری در مصرف آب تغییر کند. آب شرب نباید به راحتی به آب غیرشرب تبدیل گردد. تنظیم فشار شیر آب و مدیریت مدت زمان مصرف آب در استحمام و شستشوی ظروف می تواند در کنترل مصرف، یاری نماینده باشد.

سد های تهران در حال حاضر چقدر ذخیره دارند؟

حدود 300 میلیون مترمکعب در سد های تهران ذخیره آب موجود است.

مدتی پیش خبری در مورد اتمام قریب الوقوع ذخایر آبی تهران منتشر شده بود. این خبر چقدر به واقعیت نزدیک است؟

این خبر درست نیست. بخشی از آب تهران از مناب آب زیرزمینی و بخشی از آب های سطحی تامین می گردد و این گونه نیست که تنها به مقدار مصرف چند روز منابع آب در اختیار داشته باشیم.

اما بخشی که وابسته به نزولات آسمانی است، به مقدار قابل توجهی به علت خشکسالی ها کاهش پیدا نموده است. ما در شرایط جدیدی واقع شده ایم. اگر مانند قبل بی محابا آب مصرف کنیم، قطعا دچار مشکل خواهیم شد.

این ذخایر چند روز مصرف تهران را جواب می دهد؟

سد ها ورودی هم دارند. به ازای مقدار خروجی که از سد ها داریم، بر اساس مقدار بارندگی ها، ورودی هم به سد ها خواهیم داشت؛ بنابراین نمی توان محاسبات را بر مبنای 300 میلیون مترمکعب انجام داد. در صورتی که مصارف را کنترل کنیم، مسئله ای پیش نخواهد آمد. یکی از دلایل مصرف بالای آب، قیمت پایین آن است. هر بطری آب یک و نیم لیتری به قیمت یک تومان به مشترکان فروخته می گردد. به همین علت فشار هزینه ای بابت مصرف بالا به مشترکان وارد نمی گردد.

با توجه به خشکی سد های شرق تهران، آیا در تامین آب این منطقه ها به طور کامل روی منابع زیرزمینی شیفت پیدا نموده ایم؟

خیر. در تمام منطقه ها تهران از سامانه اختلاط منابع سطحی و زیرزمینی استفاده می کنیم. در شهر تهران به صورت بالانس شده آب توزیع می گردد.

یعنی آلودگی در آب های تزریق شده به شبکه وجود ندارد؟

آلودگی نداریم. پروتکل های بسیار سختگیرانه ای داریم و مقدار آلاینده ها به صورت برخط کنترل می گردد. وزارت بهداشت نیز در بحث آب شرب نظارت کاملی دارد و پروتکل ها در این بخش بسیار سختگیرانه است.

اما یکی از مسائل آب های زیرزمینی، وجود نیترات است.

ما آب زیرزمینی را به صورت مستقیم وارد شبکه نمی کنیم و به صورت اختلاط با آب های سطحی در اختیار مشترکان قرار می دهیم. کیفیت آب چاه ها نیز مناسب است و از فیلتر های طبیعی زمین عبور می نماید و با آنالیز های کیفی در دسترس شهروندان قرار می گیرد.

رینگ تهران چه زمانی به بهره برداری می رسد؟

رینگ تهران در حال استفاده است.

گفته می شد بهره برداری از رینگ پنج سال طول خواهد کشید؟

خیر، الان در حال استفاده هستیم.

مقدار بارندگی های قابل پیش بینی برای ماه های آینده می تواند بخشی از کسری ذخایر را تامین کند؟

پیش بینی ها در ماه های پاییز نیز عادی بود، اما در عمل بارندگی های خوبی در تهران اتفاق نیفتاد و از ابتدای مهر تا 12 آذر 15 میلی متر بارندگی داشتیم که اصلا حجم مناسبی محسوب نمی گردد. این در حالی است که در فصل پرریز انتظار بارندگی بسیار بیشتری داشتیم.

نگاه مدیر 2

مدیر بهره برداری آبی و برقی آب منطقه ای تهران :

ذخایر 55 درصد کمتر از حد نرمال است

در حالی که حجم ذخایر سد های تهران در خاتمه پاییز باید به 650 میلیون مترمکعب می رسید، اما امروز 291 میلیون متر مکعب بیشتر آب موجود نیست. علیرضا ارسطویی مدیر دفتر بهره برداری و نگه داری از تاسیسات آبی و برقی شرکت آب منطقه ای تهران در مصاحبه با هم میهن می گوید: سال گذشته در این موقع از سال، حجم ذخایر سد ها 375 میلیون مترمکعب بوده است؛ بنابراین امسال 84 میلیون مترمکعب نسبت به سال قبل کسری داریم. او البته به ادامه بارندگی ها و همراهی مردم در کاهش مصرف امیدوار است و تاکید می نماید با مدیریت مصرف می توان از این مرحله بدون ایجاد محدودیت عبور کرد.

سد های تهران در حال حاضر چقدر آب دارد؟

مجموع حجم ذخایر آبی سد های پنج گانه و در دست بهره برداری شرکت آب منطقه ای تهران در شرایط فعلی، معادل 291 میلیون مترمکعب است که در مقایسه با حجم 375 میلیون مترمکعبی مدت مشابه سال گذشته، شاهد کاهش 84 میلیون مترمکعب هستیم. بعلاوه نسبت به حجم نرمال انتهای آذرماه که معادل 650 میلیون مترمکعب است با کاهش 359 میلیون مترمکعبی روبرو هستیم.

مقدار آبی که در مخازن وجود دارد، احتیاج چند روز تهران را تامین می نماید؟

شرکت آب منطقه ای تهران براساس تجارب گذشته، آمار بلندمدت بهره برداری سد ها و پیش بینی های اجرا شده نسبت به تهیه برنامه مدیریت منابع و مصارف در سال آبی اقدام و پس از تایید شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران نسبت به اجرای آن عمل می نماید که بر این اساس و باتوجه به رصد و پایش روزانه و مستمر مقدار ورودی ها و خروجی از مخازن سدها، امیدواریم با همراهی و همکاری مردم عزیز از سال آبی جاری نیز بدون هیچ گونه مسئله ای عبور کنیم.

در صورت عدم بارش در حد انتظار باید منتظر چه تنش هایی باشیم؟

مقدار بارش در حوزه عملکرد شرکت آب منطقه ای تهران از ابتدای سال آبی جاری تا به امروز معادل 1/20 میلی متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، 4/27 میلی متر کاهش و در مقایسه با میانه بلندمدت، با کاهش 8/37 میلی متری روبه رو هستیم. با توجه به پیش بینی های اجرا شده، نسبت به تدوین تمامی سناریو های محتمل اقدام شده است؛ لذا با وجود کاهش شدید بارش ها از ابتدای سال آبی جاری، تامین آب شرب تهران بدون هیچ گونه تنشی صورت خواهد گرفت.