7 عصر انیمیشن های دیزنی؛ از دوران طلایی پینوکیو تا رنسانس افسون - فارس کلوب

به گزارش فارس کلوب، از زمانی که سفیدبرفی به خانه هفت معدنچی الماس رسید، دیزنی یک کارخانه فراوری انیمیشن بود. این شرکت، بی عیب و نقص به نظر می رسد، اما با نگاهی به چندین دوره ای که انیمیشن های این کمپانی پشت سر گذاشته اند، می توان دریافت که این کمپانی فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است.

به نظر می رسد انیمیشن های دیزنی از الگوی خاصی برای پیروزیت و محبوب شدن در میان هوادارانشان استفاده می نمایند و همین امر سبب می گردد تا بتوان اعصار و دوره های بعدی دیزنی را نیز پیش بینی کرد، اما آیا دوره بعدی می تواند، طلسمی را که هم اکنون دیزنی در آن گرفتار شده بشکند؟ قبل از اینکه به این سوال پاسخ دهیم بهتر است نیم نگاهی به تاریخچه دیزنی بیندازیم.

• از پرنسس های قدرتمند دیزنی تا هوای تازه بین زامبی ها؛ برترین های هنر و سینما

1. دوره طلایی - پینوکیو

عصر طلایی دیزنی از سال 1937 آغاز شد. در آن موقع، پنج فیلم بلند انیمیشنی، چارچوبی را برای هنر و موسیقی موجود در انیمیشن ها مشخص نموده بودند. پینوکیو اولین انیمیشنی بود که برنده جایزه اسکار رقابتی شد. در واقع، این انیمیشن برنده دو جایزه شد: یکی برای موسیقی اصلی و یکی برای آهنگ وقتی برای یک ستاره آرزو می کنی. در نهایت این انیمیشن همراه با سفیدبرفی، فانتزیا، دامبو و بامبی پایه و اساس دیزنی را با داستان هایی از شاهزاده خانم ها، ماجراجویی ها، حیوانات سخنگو و البته لحظات موزیکال بنا نهادند. در آن موقع همه چیز عالی به نظر می رسید، اما با ورود ایالات متحده به جنگ جهانی دوم، دیزنی در آستانه یک تحول بزرگ نهاده شد.

2. دوران جنگ - سه کابالرو

در این دوره از دیزنی که به درستی دوران جنگ نام گرفته و از سال 1943 تا 1949 ادامه داشت، دیزنی کار خاصی انجام نداد به جز ارائه تبلیغات جنگی به همراه پیغام های ضد نازی، تشویق مردم به خرید اوراق سهام جنگی و حمایت از سربازان. بودجه و کارکنان دیزنی در آن موقع به مقدار روحیه مردم پایین بود. والت دیزنی نمی توانست زمان، پول و نیروی انسانی زیادی داشته باشد، بنابراین این شرکت چندین مجموعه انیمیشن را فراوری کرد که همه آن ها به جز سه کالبارو و ماجراهای ایکابد و آقای تاد مدت هاست که فراموش شده اند. بی شک جنگ جهانی دوم شکاف قابل توجهی را در پایه های دیزنی ایجاد کرد، اما دوره بعدی توانست تجارت پررونقی را برای این کمپانی به ارمغان آورد.

3. عصر نقره ای - پیتر پن

با خاتمه جنگ جهانی دوم در سال 1945، ایالات متحده شاهد آغاز دوره بعدی دیزنی بود. به نظر می رسید که ابرهای تاریک به کناری رفته بودند و زندگی روی خوبش را به دیزنی نشان داده بود. خانواده ها عایدی زیادی داشتند و آماده بودند تا آن را در مکان هایی مانند سینما خرج نمایند و لذا دیزنی توانست دوباره افسانه هایی نظیر سیندرلا را زنده کند و دوره ای به نام عصر نقره ای را در سال 1950 آغاز نماید. چندی نگذشت که آلیس در سرزمین عجایب و پیتر پن فراوری شدند.

با گذشت پنج سال از این دوره، دیزنی لند افتتاح شد و این شرکت بزرگ ترین گام خود را برای تبدیل شدن به کمپانی ای فراتر از یک پلت فرم انیمیشنی برداشت. در واقع دیزنی توانست به یک برند کامل تبدیل شد. زمانی که پارک موضوعی افتتاح شد، هنوز دوازده فیلم انیمیشنی هم اکران نشده بود. این گام یک گام بسیار بزرگ بود که این کمپانی را با پیروزیت بزرگی روبه رو نمود.

عصر نقره ای چیزی در حدود 20 سال طول کشید و آثار کلاسیکی مانند زیبای خفته و 101 سگ خالدار با انیمیشن مجذوب کننده و نقاشی های بی نظیر خود رنگ و بوی خاصی به این دوران بخشیدند. اما متاسفانه دیزنی در معرض دو شوک بزرگ دیگر نهاده شد. ایالات متحده در سال 1964 وارد جنگ ویتنام شد و دو سال بعد از آن والت دیزنی درگذشت.

4. عصر برنزی - رابین هود

دیزنی خیلی زود متوجه شد که آنچه که تقریبا 30 سال سبب پیروزیتش شده بود دیگر کاربرد قبل را ندارد. فقدان بینش والت دیزنی در عصر برنزی توانست خودش را نشان دهد. در آن موقع دیزنی خشک گرافی یا زیروگرافی را به کار گرفت. این رویکرد نو در انیمیشن باعث صرفه جویی در زمان می شد، اما استفاده از لاین های سنگین باعث گشت که فیلم ها فرسوده تر از نسخه های قبلی خود به نظر برسند. بسیاری ظاهر انیمیشن هایی مانند گربه های اشرافی، رابین هود و نجات دهندگان را نامناسب می دانند. با این حال، از بسیاری جهات، واقع گرایی تلفیق شده در رنگ آمیزی با جنگ ایالات متحده با ویتنام مطابقت داشت. چرا وقتی جهان در هاله سرد جنگ غرق شده است ما بخواهیم پر جنب و جوش و شاد باشیم؟ با این حال، ظاهر این انیمیشن ها قطعا عمدی نبود، زیرا دیزنی با از دست دادن مردی که همه چیز را کنترل می کرد، دست به گریبان بود. کوشش و تقلای دیزنی پس از درگذشت والت دیزنی، سبب فراوری انیمیشن هایی شد که چندان چنگی به دل نمی زدند، اما در خاتمه دهه 80 یک تغییر قابل توجه و تجاری در این کمپانی به وجود آمد.

5. دوران رنسانس - پری دریایی کوچک

در سال 1989، پری دریایی کوچولو، دیزنی را به سمت برترین دوره خود، یعنی عصر رنسانس، سوق داد و دیزنی توانست با اندکی تغییر به اصول اولیه خود بازگردد. دیزنی بار دیگر به افسانه ها روی آورد، اما از نظر موسیقیایی، این کمپانی شاهد پیشرفت زیادی بود. این همان ویژگی بود که عصر رنسانس را به طرز دیوانه نماینده ای سودآور نمود. این دوران چیزی مانند عصر نقره ای بود، زیرا انیمیشن ها از نظر شکل و شمایل ارتقا یافته بودند و به سمت تجاری شدن پیش می رفتند. گرچه کاراکترها، انیمیشن و موسیقی این دوران هزینه زیادی را در برداشت اما این هزینه ها نتیجه بخش بودند.

دیزنی با دریافت جایزه غریبه نبود، اما ناگهان انیمیشن های این کمپانی به سطحی رسیدند که توانستند با فیلم های غیر انیمیشنی رقابت نمایند. دیو و دلبر در سال 1991 اولین انیمیشنی بود که برنده برترین فیلم گلدن گلوب شد و بعلاوه اولین فیلم انیمیشنی بود که نامزد برترین فیلم اسکار گشت. نظر مثبت منتقدان به این شرکت یاری کرد تا بتواند بعضی از بزرگ ترین بازیگران و کارگردانان هالیوود را برای ساخت فیلم های خود به کار گیرد، چیزی که قبل از علاءالدین، یعنی زمانی که رابین ویلیامز (خانم داوبت فایر) توانست صحنه را از آن خود کند، چندان رایج نبود.

پس از آن، مل گیبسون در پوکاهونتس و جاناتان تیلور توماس در شیر شاه خوش درخشیدند. حال که صحبت از شیر شاه شد باید گفت که سر التون جان نیز توانست به خاطر موسیقی متن این انیمیشن، نظر مثبت منتقدین را دریافت کند و پس از او فیل کالینز برای کار بر روی موسیقی متن فیلم تارزان به کار گرفته شد.

در عرصه تجاری شدن، دیزنی توانست به واسطه کالاهای سینمایی خود به درامد هنگفتی دست پیدا کند. وقتی چیزهایی مانند جنگ ستارگان و کارتون های صبح شنبه اثبات نمودند که هالیوود می تواند با فروش اسباب بازی های برگرفته از انیمیشن ها سود بیشتری به دست آورد، دیزنی دوران برنز خود را سپری می کرد و این فرصت را از دست داد. اما در حال حاضر این کمپانی دیگر نمی خواست اشتباهش را دوباره تکرار کند.

اولین فروشگاه خرده فروشی دیزنی در سال 1987 افتتاح شد. با این کار، هواداران دیزنی می توانستند به راحتی از فروشگاه های واقع در پارک موضوعی خرید نمایند یا حتی در رستوران هایی مانند مک دونالد غذا و فست فود بخرند. در دهه 90 تقریبا تمام بچه ها ایالات متحده اسباب بازی هایی با تم دیزنی داشتند. چراکه دیزنی شخصیت های بیشتری را در دوران رنسانس ارائه نموده بود. سیندرلا و آرورا عالی بودند، اما دیزنی لیستی از پرنسس ها و شخصیت های نوش را که از روحیه ای سرزنده بهره می بردند به مخاطب معرفی نمود. همین چیزها سبب شده بود که هواداران دیزنی که معمولا بچه ها و نوجوانان بودند به این کاراکترها وابسته شوند و همین وابستگی آن ها را وادار به خرید محصولاتی با تم کاراکتر مورد علاقه شان می کرد.

6. دوران پسا رنسانس - پاچا و کوزکو

همه این ها در کنار راه اندازی استودیوی دیزنی تون و همکاری دیزنی با هنرمندان افسانه ای، منجر به سرمایه گذاری های نوی در عرصه انیمیشن شد. در طی این دوره سبک انیمیشن کامپیوتری یکی از کشف های نوی بود که دیزنی از آن به نفع خود بهره برد.

دوران پس از رنسانس که در سال 2000 آغاز شد، باید عصر افراط جنون آمیز نامیده گردد، چراکه در طی این دوره دیزنی چیزی در حدود 60 فیلم انیمیشنی را منتشر کرد. در واقع دیزنی در طی این دوره انیمیشن های بسیار بیشتری را نسبت به دوره قبل و بعدی منتشر نمود. اما تعداد اندکی از آن ها مانند لیلو و استیچ توانستند همچون انیمیشن های پیکسار هواداران را به وجد بیاورند. در حالی که فیلم های دیزنی مانند زندگی نو امپراتور و آتلانتیس: امپراتوری گمشده عملکرد خوبی داشتند، پیکسار با کارخانه هیولاها، در جست و جوی نمو و بالا بر دوران پس از رنسانس تسلط یافت. این بدان علت بود که پیکسار از ساخت انیمیشن هایش هدفی داشت، در حالی که دیزنی فقط می خواست چیزی فراوری نموده باشد. به علاوه دیزنی آغاز به ساخت دنباله هایی برای آثار رنسانس مانند مولان و گوژپشت نوتردام کرد در حالی که هیچ کس از این شرکت نخواسته بود این کار را انجام دهد.

به نظر می رسید که دیزنی در کوشش بود تا از پیکسار و فرنچایزهایی که مدام در حال ظهور بودند، عقب نماند. جنگ ستارگان با پیش عایدیهای خود بازگشته بود و دیزنی یکه تاز میدان نبود. ارباب حلقه ها و هری پاتر نیز پای به رقابت نهاده بودند و فیلم های ابرقهرمانی نوپایی مانند مرد عنکبوتی، مردان ایکس و مرد آهنی توانسته بودند خیل بزرگی از تماشاگران را به هواداران خود تبدیل نمایند.

دیزنی سعی کرد با فیلم شاهزاده خانم و قورباغه در سال 2009، دوباره به اوج خود در رنسانس بازگردد و در این راه نیز پیروز بود، اما با حاکمیت پیکسار بر دوران پس از رنسانس، به نظر می رسید که دیزنی زیر فشار باری که به او تحمیل شده بود در حال له شدن بود. یک سال پس از اینکه پرنسس تیانا (با صداپیشگی آنیکا نونی رز) به اولین شاهزاده سیاه پوست دیزنی تبدیل شد (حدود دو ثانیه قبل از اینکه قورباغه گردد) دوره احیا آغاز گشت.

7. دوران احیا

در دوره ای که بعضی می گویند می توان آن را رنسانس دوم نامید، فاصله بین دیزنی و پیکسار به تدریج کمتر و کمتر شد و این شرکت با ساخت فیلم های ماجراجویانه تری مانند 6 ابرقهرمان و رالف خرابکار خطرات پس از رنسانس را به جان خرید.

در حال حاضر می توان گفت که دوران احیا برای دیزنی مثمر ثمر بوده است، اما با توجه به تاریخچه دیزنی، این طور به نظر می رسد که دیزنی به نقطه پایین دیگری نزدیک می گردد. دیزنی در سال 2020 تحت تاثیر رکود دیگری نهاده شده بود، اما به لطف پخش استریم و برنامه نو دیزنی پلاس توانست در برابر مسائل مقاومت کند و انیمیشن های دیگری مانند انکاتو، روح، لوکا و به پیش را فراوری نماید. پخش استریم نقش مهمی را در نجات دیزنی از وارد شدن به یک دوره رکود دیگر ایفا نمود، اما این سرویس به سرمایه گذاری بالایی احتیاج داشت.

جنگ ستارگان و ابرقهرمانان زمانی بزرگ ترین رقبای دیزنی در گیشه بودند. اما هم اکنون، دیزنی دیگر نگران آن ها نیست زیرا آن ها به مالکیت خانه میکی موس عایدیه اند. دیزنی تا به امروز توانسته بخش زیادی از صنعت تفریح را به مالکیت خود درآورد، اما با توجه به گذشته ای که این کمپانی داشته باید منتظر بعضی تحولات غیرمنتظره بود و سوالی که پیش می آید این است که آیا دیزنی تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت یا نه؟ اگر بخواهیم با توجه به الگوهای اعصار قبلی قضاوت کنیم باید بگوییم احتمال وقوع این تحولات کم نیست اما دیزنی در سال های اخیر فوق العاده ماهرانه عمل نموده و توانسته سرمایه اقتصادی خود را تا حد ممکن افزایش دهد. با توجه به آنچه که امروز شاهد آن هستیم، شاید دوره بعدی دیزنی دوره ای باشد که به جای از هم پاشیدن این کمپانی، بیشتر سبب تقویت آن گردد.

منبع: collider